AİHM kararlarını uygulamayan Yunanistan’a mektup gönderecek

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, 6-8 Aralık 2022 tarihlerinde Strazburg’da yaptığı toplantıda Batı Trakya Türk toplumuna ait İskeçe Türk Birliği, Rodop İli Türk Kadınları Kültür Derneği ile Meriç İli Azınlık Gençlik Derneği’nin dernek kurma özgürlüğünün Yunanistan tarafından ihlal edilmesi ile ilgili Bekir Usta ve Diğerleri Dava Grubu’nu inceledi.

1451. toplantısında aldığı kararda Bakanlar Komitesi Sözleşme’nin 46 § 1 maddesi uyarınca, davalı devletlerin kendilerine karşı verilen tüm kararları tam ve etkili bir şekilde icra etme konusundaki koşulsuz yükümlülüğünün altını çizerek Bekir Usta ve Diğerleri Dava Grubu’nda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi(AİHM)’nin kararlarının üzerinden yaklaşık 15 yıl geçmesine rağmen uygulanmadığını belirtti.

Komite, 2008 tarihli AİHM kararlarının ardından 2017’de davaların yeniden görüşülmesine izin veren mevzuat değişikliğine rağmen bu üç derneğin yaptıkları başvuruların reddedildiğini aktardı. Yargıtay’ın 29 Haziran 2021’de İskeçe Türk Birliği’nin; 31 Ağustos 2022’de ise Rodop İli Türk Kadınları Kültür Derneği ile Meriç İli Azınlık Gençlik Derneği’nin temyiz başvurularını reddettiğini belirten Komite, Rodop ve Meriç dernekleri davalarında Yargıtay’ın ulusal mahkemelerin adı geçen dernekleri tescil etmeme kararının hukuka uygun olduğunu belirtmesinin endişe verici olduğunu belirtti. Komite, AİHM’nin 2008’de verdiği kararda açıkça belirttiği üzere adı geçen derneklerin üyelerinin hiçbir zaman şiddet veya demokratik olmayan veya anayasaya aykırı yolların kullanılmasını savunmadıklarını ve aksini ispat eden herhangi bir kanıt olmamasını dikkate almayarak Yunanistan’da etnik bir azınlık var olduğu fikrini savunduğu iddiasıyla kayıt edilmemelerinin hukukua uygun olarak ifade edilmesini eleştirdi.

3-4 Kasım 2022’de Bakanlar Komitesi Sekretaryasının Yunan makamları ile yaptıkları görüşmelerde Yunan makamlarının AİHM kararlarının uygulanarak İskeçe Türk Birliği’nin hukuki kişiliğinin iade edilmesi ile diğer iki derneğin tescil edilmesini sağlayacak başka önlemler önermediğini de belirtti.

Yunanistan’ın AİHM kararlarını ısrarla uygulamaması karşısında aldığı kararlarda bir adım daha ileri giden Bakanlar Komitesi, Bakanlar Komitesi Başkanı’nın Yunan makamlarına, Komite’nin mevcut durumla ilgili derin endişelerini ileten ve Mahkeme kararlarının tam ve etkili bir şekilde uygulanmasını sağlayacak önlemleri hızla almaya davet eden bir mektup göndermesine karar verdi.

Kararında Bakanlar Komitesi, Yargıtay’ın üç davada verdiği kararların temyiz edilemediği koşullar altında yetkililerin Avrupa Mahkemesi kararlarını tam ve etkili bir şekilde uygulamak ve benzer ihlallerin tekrarını önlemek için diğer olası yolları düşünmesi gerektiğini söyledi.

Bakanlar Komitesi, derneklerin faaliyetlerini derneklerin kurulmasının ardından denetlemesine izin veren iç hukuk sisteminde derneklerin yasallığının önceden kontrol edilmeden kayıt edilmesine izin verecek şekilde derneklerin tesciline ilişkin mevzuatta değişiklik yapmasını istedi.

Komite, Bekir Usta dava grubunu Haziran 2023’te tekrar inceleme kararı aldı.

Avrupa Batı Trakya Türk Federasyonu(ABTTF) Başkanı Halit Habip Oğlu, “Strazburg’taki toplantısında aldığı kararda Bakanlar Komitesi, bir adım daha ileri giderek Komite Başkanı’nın Yunan makamlarına bir mektup göndermesine karar verdi, zira Bakanlar Komitesi de ülkemizin Bekir Usta dava grubundaki üç kararı uygulamak niyetinde olmadığını gördü. Zira kararda belirtildiği üzere Yargıtay, Rodop ve Meriç derneklerimizin tescil edilmemesine ilişkin olarak ulusal mahkemelerin verdiği kararın hukuka uygun olduğunu tekrar etti, bu noktada Yargıtay ne AİHM kararlarını ne de sonrasındaki Bakanlar Komitesi kararlarını dikkate almadığını açıkça göstermiş oldu. Bu nedenle Komite, bundan sonraki süreçte benzer ihlallerin yaşanmasını engellemek için derneklerin tesciline ilişkin mevzuatın basitleştirimesini istiyor. Evet, Bakanlar Komitesi başvuru sahibi derneklerimizin ve bizlerin ihlal prosedürünün başlatılması talebini yerine getirmedi, ama bu kararında bir adım daha ileri gitti. Bu kararın toplumumuzu tatmin etmediğinin farkındayız ancak Bakanlar Komitesi, elindeki araçları kullanmaya devam ederek bu kez Yunanistan’a yazacağı mektup ile hukuken değil siyaseten de bir adım attı. Tüm bu yaşananlar ülkemizde hukukun üstünlüğünün zarar gördüğünün ispatı ve ülkemizin uluslararası alandaki itibarı açısından oldukça zarar verici, ancak görünen o ki ülkemiz bunu hiç ama hiç önemsemiyor.” açıklamasında bulundu.

Kararın tam metnine

https://search.coe.int/cm/pages/result_details.aspx?objectid=0900001680a9377e linkinden ulaşabilirsiniz.